Kiev Taarruzunda ‘Surovikin Etkisi’

Geçtiğimiz günlerde Putin, Ukrayna’daki işgalin komutasına, EDAM Savunma Programı olarak 2017’den beri yakından takip ettiğimiz General Sergey Surovikin’i getirmiştir[1]. Frunze Askeri Akademisi mezunu olan Surovikin, Rus Hava-Uzay Kuvvetleri’nin komutanlığına getirilen ilk karacıdır[2]. Analize konu generalin geçmişi dikkat çekicidir. Surovikin, henüz genç bir yüzbaşıyken, Gorbaçev’e karşı gerçekleştirilen darbe girişiminde rol almıştır. Sözü edilen olayda Surovikin’in, üç sivilin ölümünden sorumlu olduğu bilinmektedir. Daha önce çeşitli suçlardan dolayı bir çok kez askeri savcının karşısına çıkan Surovikin[3], Putin’in Ukrayna gibi çıkmaza girmiş bir harp sahasında güvenebileceği, en acımasız ve sert generallerden biridir.

Kaynak: Polskie Radio.

Şimdiye kadar Rus Hava-Uzay Kuvvetleri, Ukrayna’da hava üstünlüğü sağlayamamıştır. Ancak bu zafiyet, kuvvetin başındaki generalin komuta zafiyetinden ziyade, Rus hava harp kabiliyetinin yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Açık kaynaklara yansıyan verilere göre, Rus Hava-Uzay Kuvvetleri, Ukrayna’da ciddi bir hassas mühimmat sıkıntısı ve yetersiz sensör füzyon kapasitesi ile zor durumdadır. Bu problemlere ek olarak, pilotların uçuş saatleri ile düşman hava savunma sistemlerinin baskılanması (SEAD) gibi hususlarda da önemli eksiklikler müşahede edilmektedir. Yine de son atama ile, Putin’in, Ukrayna hava sahasında üstünlük sağlanamamasından Surovikin’i sorumlu tutmadığı anlaşılmaktadır.

Suriye Bağlantısı

Süregelen Rus işgalinde her üst düzey atama, Türkiye ve Batı basınlarında, söz konusu generallerin Suriye’deki görevleri ile yer bulmaktadır. Ancak üst düzey Rus generallerin hemen hepsinin Lazkiye’deki Hmeymim Üssü’nde komutanlık ya da kurmay başkanlığı yaptığı göz önünde bulundurulduğunda, bu bilgi, tek başına, nispeten önemsizleşmektedir. Öte yandan Surovikin’in Suriye tecrübesi, istihbarat analizi açısından bir değer içermektedir.

General Surovikin, 2017’deki üstün muharip komuta performansıyla diğer öne çıkmıştır[4]. Nitekim Surovikin, Suriye’de en fazla toprak kazanımını eden Rus generaldir. Öyle ki, göreve başladığında Baas rejimi ülkenin yalnızca 20-30%’unu kontrol ederken, Surovikin dönemini  sonunda bu oran 50%’nin üzerine çıkmıştır. Elbette, söz konusu ilerleme, son derece sorunlu bir sicile sahiptir. Surovikin’in (2017 Han Şeyhun Kimyasal Saldırısı’nın da içinde bulunduğu) oldukça kabarık bir savaş suçları dosyası bulunmaktadır. Unutulmamalıdır ki, söz konusu kimyasal saldırının neşet ettiği, Suriye Su-22 filosuna ev sahipliği yapan Şayrat Üssü’nde önemli bir Rus askeri varlığının bulunduğu bilinmekteydi[5]. Ayrıca Suriye Arap Hava Kuvvetleri’nin tüm faaliyeti de Lazkiye’deki Rus üssü tarafından sıkıca kontrol edilmekte idi.

Wagner ile İlişkiler

Surovikin, Suriye’deki görevi boyunca Rus özel askeri şirketi Wagner ile de iyi ilişkiler geliştirmiştir. Bahse konu ilişki, Rusya – Ukrayna Savaşının ötesinde, Rusya Silahlı Kuvvetleri’nin geleceği ve siyası tutumunun şekillenmesi açısından da kritiktir.

Unutulmamalıdır ki, daha geçtiğimiz günlerde, Wagner’ın sahibi, Putin’e yakın, karanlık iş adamı Yevgeny Prighozin, Savunma Bakanı Şoygu’yu açıkça eleştirmiştir. Hatta bazı analistler, Prighozin’in, işgalin günah keçisi ilan edilen Şoygu’nun yerini alabileceğini iddia etmiştir. Dikkat çekicidir ki, Wagner’a yakın Telegram kaynakları, Surovikin’in atamasını oldukça olumlu karşılamıştır[6].

Surovikin’in en büyük rakibi olarak değerlendirilen General Alexander Zhuravlyov’un, birliklerinin Ukrayna’daki kötü muharip performansı sonrası, Batı Askeri Bölgesi komutanlığı görevini kaybetmesi, Rusya’nın bir sonraki genelkurmay başkanı olarak Surovikin’in önünü açmıştır. Son gelişmelere bakıldığında, Putin’in üst düzey askeri çevresinin Prighozin, Surovikin ve geçtiğimiz günlerde Albay-General (general-polkovnik) rütbesine terfi ettirilen Çeçenistan lideri Kadirov gibi, acımasızlıkları ile bilinen figürlerden oluşacağı öngörülmektedir. Prighozin’in, Ukrayna’daki sorunların günah keçisi haline gelen Şoygu sonrasında savunma bakanlığı için bir aday olabileceği de unutulmamalıdır.

Tüm bu yaşanan ve olası gelişmeler, Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri’nin siyasi yönelimlerini derinden etkileme kabiliyetine sahiptir.

Ukrayna’da Ne Beklemeliyiz?

Surovikin etkisini doğru analiz edebilmek için, öncelikle söz konusu generalin ne yapıp ne yapamayacağını değerlendirmek gerekmektedir. Öncelikle Surovikin, Rusya’nın Ukrayna’da süregelen teknolojik eksikliklerini ve ikmal düzenindeki aksaklıkları bir anda düzeltebilecek bir sihirli değneğe sahip değildir.

Ancak ‘Surovikin etkisi’, Ukrayna’da halihazırda sivillere karşı (özellikle işgal altındaki bölgelerde) işlenen savaş suçlarını daha vahim bir hale getirebilecektir. Operasyonel planlama çerçevesinden bakıldığında, General Surovikin’in Belarus cephesinden kuzey sektörünü yeniden canlandırabileceğini öngörmekteyiz. Nitekim 10 Ekim’de yaşanan, Kiev’e yönelik yoğun füze ve SİHA (İran yapımı kamikaze / gezici mühimmat) taarruzu, Belarus cephesinin süregelen işgaldeki önemini yeniden vurgulamıştır. Surovikin’in, jeopolitik açıdan ise NATO başkentlerinin Ukrayna’ya yönelik askeri yardımları kesmeye yoğunlaşması beklenmektedir. Bu bağlamda analize konu generalin, çatışmayı tehlikeli bir şekilde tırmandırması muhtemeldir. Nükleer tehdidin de dışlanmaması gereken bu denklemde,  nükleer atış vasıtası kabiliyetine sahip Poseidon silah sistemleri ile yüklü Belgorod denizaltısının görev portföyünü yakından izlemekteyiz.

[1] “General Surovikin appointed to command forces involved in special military operation”, TASS, 8 Ekim 2022, https://tass.com/defense/1519743

[2] “Sergei Surovikin: Biography”, Ministry of Defence of the Russian Federation, https://eng.mil.ru/en/management/combatant_arms/more.htm?id=11854308@SD_Employee

[3] Galeotti, Mark. “What Russia’s military shake-up reveals about Putin’s war”, The Spectator, 27 Haziran 2022, https://www.spectator.co.uk/article/what-russia-s-military-shake-up-reveals-about-putin-s-war-in-ukraine

[4] “Ex-commander of Russian troops in Syria to head Russian Aerospace Forces”, TASS, 29 Kasım 2017, https://tass.com/defense/977930

[5] Kasapoglu, Can. “The Shayrat Connection: Was the Khan Shaykun Chemical Attack Inevitable but Preventable?”, Fondation pour la Recherche Stratégique (FRS), 31 Mayıs 2017, https://www.frstrategie.org/en/publications/recherches-et-documents/shayrat-connection-khan-shaykun-chemical-attack-inevitable-preventable-2017

[6] “Russian Offensive Campaign Assessment, October 9”, ISW, 9 Ekim 2022, https://understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-october-9