Antarktika Antlaşması

Antarktika Antlaşması 60 derece Güney Enleminin güneyinde nükleer patlama yapılması, radyoaktif atık bırakılması ve askeri yerleşim kurulmasını yasaklamaktadır. Antlaşmanın 12 esas imza sahibi; Arjantin, Avustralya, Belçika, Şili, Fransa, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, Güney Afrika, Rusya, İngiltere ve ABD’dir.

Günümüzde 48 ülke Antarktika Antlaşması’nı kabul etmiştir. Ancak, yalnızca 28 tanesi karar verme sürecini yönetmektedir. Bu 28 “Danışman Ülke”, 12 esas taraf ülkenin yanı sıra, Brezilya, Bulgaristan, Çin, Ekvator, Finlandiya, Almanya, Hindistan, İtalya, Güney Kore, Hollanda, Peru, Polonya, İspanya, İsveç, Ukrayna ve Uruguay’dan oluşur.

Türkiye danışman üye değildir. Danışman olmayan ülkeler, Avusturya, Beyaz Rusya, Kanada, Kolombiya, Küba, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Yunanistan, Guatemala, Macaristan, Kuzey Kore, Malezya, Monako, Pakistan, Papua Yeni Gine, Portekiz, Romanya, Slovakya, İsviçre ve Venezuela’dır.

Antlaşma 1 Aralık 1959’da imzaya açılmıştır.

23 Haziran 1961’de yürürlüğe girmiştir.

Türkiye antlaşmayı 25 Ocak 1996’da onaylamıştır.

Anlaşmanın tam metnine erişmek için tıklayınız

Latin Amerika ve Karayipler’deki Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması (LANWFZ) (Tlatelolco Antlaşması)

Antlaşma imzalayan ülkelerin veya üçüncü tarafların nükleer silah bulundurma, deneme, kullanma ya da elde etmelerini engellemek için tasarlanmıştır. Antlaşmayı imzalayan ülkeler, doğrudan ya da dolaylı olarak taraf ülkelerin hiçbirinden ya da üçüncü şahısların emri ile veya başka yollarla elde edilen herhangi bir nükleer silah çeşidini depolayamayacağı, yükleyemeyeceği ve dağıtımını gerçekleştiremeyeceği konusunda anlaşmışlardır. Taraflar ayrıca tüm nükleer silahları doğrudan veya dolaylı olarak taşımaktan, teşvik etmekten; bu silahların üretimi, test edilmesi, elde edilmesi veya kontrolünde bulundurulması ya da herhangi bir şekilde bu faaliyetlerde bulunmaktan da kaçınmaya karar vermişlerdir.

14 Şubat 1967’de imzaya açılmıştır.

25 Nisan 1969’da yürürlüğe girmiştir.

33 ülke imzalamıştır.

Ülkeİmza TarihiOnay Tarihi
Antigua ve Barbuda11 Ekim 198311 Ekim 1983
Arjantin27 Eylül 196718 Ocak 1994
Bahamalar29 Kasım 197626 Nisan 1977
Barbados18 Ekim 196825 Nisan 1969
Belize14 Şubat 19929 Kasım 1994
Bolivya14 Şubat 196718 Şubat 1969
Brezilya9 Mayıs 196729 Ocak 1968
Şili14 Şubat 19679 Ekim 1974
Kolombiya14 Şubat 19674 Ağustos 1972
Kosta Rika14 Şubat 196725 Ağustos1969
Küba25 Mart 19954 Ekim 2002
Dominik2 Mayıs 19894 Haziran 1993
Dominik Cumhuriyeti28 Haziran 196714 Haziran 1968
Ekvator14 Şubat 196711 Şubat 1969
El Salvador14 Şubat 196722 April 1968
Grenada29 Nisan 197520 Haziran 1975
Guatemala14 Şubat 19676 Şubat 1970
Guyana16 Ocak199516 Ocak 1995
Haiti14 Şubat 196723 May 1969
Honduras14 Şubat 196723 Eylül 1968
Jamaika26 Ekim 196729 Haziran 1969
Meksika14 Şubat 196720 Eylül 1967
Nikaragua15 Şubat 196724 Ekim 1968
Panama14 Şubat 196711 Haziran 1971
Paraguay26 Nisan 196719 Mart 1969
Peru14 Şubat 19674 Mart 1969
St. Kitts ve Nevis18 Şubat 199418 Nisan 1995
St. Lucia25 Ağustos 19922 Haziran 1995
St. Vincent ve Grenadinler14 Şubat 199214 Şubat 1992
Surinam13 Şubat 196710 Haziran 1977
Trinidad ve Tobago27 Haziran 19673 Aralık 1970
Uruguay14 Şubat 196720 Ağustos 1968
Venezuela14 Şubat 196723 Mart 1970

Ek Protokol – De jure ya da De facto olarak Fransa, Hollanda, İngiltere ve ABD’nin uluslararası alanda sorumlu olduğu, antlaşmanın belirlediği coğrafik alanın sınırlarında bulunan topraklarda nükleer silahsızlanma statüsüne başvuruyu sağlar.

Ülkeİmza TarihiOnay Tarihi
Fransa2 Mart 197924 Ağustos 1992
Hollanda15 Mart 196826 Temmuz 1971
İngiltere20 Aralık 196711 Aralık 1969
ABD26 Mayıs 197723 Kasım 1981

Ek Protokol II – Beş nükleer silahlı ülkenin (NWS) ilgili coğrafik alanın nükleer silahsızlanma statüsüne saygı yükümlülüğü ve antlaşmaya taraf olan ülkelere karşı nükleer silah kullanmayacağını ya da onları tehdit etmeyeceğini taahhüt eder. Beş nükleer silahlı ülke protokolü tanımıştır.

Ülkeİmza TarihiOnay Tarihi
Çin21 Ağustos 19732 Haziran 1974
Fransa18 Temmuz 197322 Mart 1974
SSCB (Rusya Federasyonu)18 Mayıs 19788 Ocak 1979
İngiltere20 Aralık 197611 Aralık 1969
ABD1 Nisan 196812 Mayıs 1971

Anlaşmanın İngilizce tam metnine erişmek için tıklayınız

Güneydoğu Asya Nükleer Silahsız Bölge Antlaşması (SEANWFZ) (Bangkok Antlaşması)

İmzalayan ülkeler, nükleer silah geliştirmeyeceklerine, üretmeyeceklerine, ya da elde etmeyeceklerine ve nükleer silahlar üzerinde kontrol sahibi olamayacaklarına; nükleer silah tesisi kurmayacaklarına; antlaşmanın belirlediği alan dışında veya içinde nükleer silah test etmeyeceklerine ya da kullanmayacaklarına; bu konuda hiçbir yardım almayacaklarına ya da istemeyeceklerine; herhangi bir ülkenin herhangi bir nükleer patlayıcı üretimi faaliyetini desteklemeyeceklerine, onlara yardımcı olmayacaklarına; nükleer silahsız hiçbir ülkeye ya herhangi bir UAEK ile güvence anlaşmalarına tabi olmadıkça nükleer silahlı ülkeye kaynak sağlamayacaklarına ya da ona özel parçalanabilir donanım sağlamayacaklarına; taraf devletlerin topraklarında herhangi nükleer patlayıcının konuşlanmasını engelleyeceklerine; herhangi bir nükleer patlayıcı aygıtın test edilmesini engelleyeceklerine; denizlere ve taraf ülkelerin kara sularına radyoaktif atıkları ve başka radyoaktif maddeleri atmayacaklarına karar vermişlerdir.

Antlaşma, imzalayan ülkelerin toprakları, kara suları ve ayrıcalıklı ekonomik bölgelerini kapsar. Protokol halen beş daimi nükleer silahlı ülkenin imzasına açıktır. Bugüne kadar, EEZ ve kıta sahanlığı ile ilgili özel durum, nükleer silahların bölgede kullanımındaki kısıtlamalar (olumsuz güvenlik güvenceleri) ya da bölgesi dışındaki hedeflere karşı bölge içinde ve bölgede Birleşmiş Milletler Konvansiyonu’nun Deniz Hukuku tarafından tanınmış nükleer güç gemilerinin geçişi meseleleri nedeniyle hiçbir nükleer silahlı ülke antlaşmayı imzalamamıştır.

15 Aralık 1995’te imzaya açılmıştır.

28 Mart 1997’de yürürlüğe girmiştir.

10 ülke tarafından imzalanmıştır.

Ülkeİmza TarihiOnay Tarihi
Bruney15 Aralık 199522 Kasım 1996
Kamboçya15 Aralık 199527 Mart 1997
Endonezya15 Aralık 199510 Nisan 1997
Laos15 Aralık 199516 Temmuz 1996
Malezya15 Aralık 199511 Ekim 1996
Myanmar/Burma15 Aralık 199517 Temmuz1996
Filipinler15 Aralık 199525 Haziran 2001
Singapur15 Aralık 199527 Mart 1997
Tayland15 Aralık 199520 Mart 1997
Vietnam15 Aralık 199526 Kasım 1996

Protokol

Ülkeİmza TarihiOnay Tarihi
Çin
Fransa
SSCB (Rusya Federasyonu)
İngiltere
ABD

Anlaşmanın İngilizce tam metnine erişmek için tıklayınız

Rarotonga Güney Pasifik Nükleer Silahsız Bölge (GPNSB) Antlaşması

araf devletler, herhangi nükleer patlayıcı aygıtı antlaşmanın kapsadığı bölge içinde veya dışında üretmemekle, elde etmemekle ya da kontrolü altında bulundurmamakla yükümlüdürler. Taraflar bu silahlara sahip olabilmek için yardım almamakla, hiçbir ülkeyi nükleer patlayıcı üretmesi için teşvik etmemekle, nükleer silahsız ülkelerin hiçbirine ya da UAEK güvenlik anlaşmalarına tabii olmadıkça nükleer silahlı ülkelere kaynak sağlamamakla ya da özel parçalanabilir madde ya da donanım sağlamamakla yükümlüdürler. Taraf ülkeler, ayrıca herhangi bir nükleer patlayıcı cihazın mevzilenmesini engellemek; herhangi bir nükleer patlayıcının test edilmesini engellemek; radyoaktif atık ya da radyoaktif maddelerin başkaları tarafından taraf ülkelerin kara sularına atılmasını engellemekle yükümlüdürler.

6 Ağustos 1985’te imzaya açılmıştır.

11 Aralık 1986’da yürürlüğe girmiştir.

17 Ülke tarafından imzalanmıştır.

Ülkeİmza TarihiOnay Tarihi
Avustralya6 Ağustos198511 Aralık 1986
Cook Adaları6 Ağustos 198528 Ekim 1985
Mikronezya
Fiji6 Ağustos 19854 Ekim 1985
Kiribati6 Ağustos 198528 Ekim 1985
Marshal Adası Cumhuriyeti
Nauru17 Temmuz 198613 April 1987
Yeni Zelanda06 Ağustos 198513 Kasım1986
Nilue06 Ağustos 198512 Mayıs 1986
Palau
Papua Yeni Gine16 Eylül 198515 Eylül 1985
Samoa06 Ağustos 198515 Eylül 1989
Solomon Adaları29 Mayıs 198727 Ocak 1989
Tonga2 Ağustos 199618 Aralık 2000
Tuvalu6 Ağustos 198516 Ocak 1986
Vanuatu16 Eylül 19959 Şubat 1996

Protokol 1 – Tarafları antlaşma bölgesinde antlaşmanın yasaklarını uygulamakla sorumlu kılar.

Ülkeİmza TarihiOnay Tarihi
Fransa25 Mart 199620 Eylül 1996
İngiltere25 Mart 199619 Eylül 1997
ABD25 Mart 1996

Protokol 2 –  Nükleer silahlı ülkeleri, antlaşmayı imzalayan ülkelere karşı nükleer patlayıcı madde kullanmalarını ya da tehdit etmelerini engellemekle yükümlü kılar.

Ülkeİmza TarihiOnay Tarihi
Çin10 Şubat 198721 Ekim 1988
Fransa25 Mart 199620 Eylül 1996
SSCB (Rusya Federasyonu)15 Aralık 198621 Nisan 1988
İngiltere25 Mart 199619 Eylül 1997
ABD25 Mart 1996

Protokol 3 – Antlaşmanın geçerli olduğu bölge içerisinde nükleer silahlı ülkelerin nükleer patlayıcı aygıtlarını test etmemeleri çağrısı yapar.

Ülkeİmza TarihiOnay Tarihi
Çin10 Şubat 198721 Ekim 1988
Fransa25 Mart 199620 Eylül 1996
SSCB (Rusya Federasyon)15 Aralık 198621 Nisan 1988
İngiltere25 Mart 199619 Eylül 1997
ABD25 Mart 1996

 

Anlaşmanın İngilizce tam metnine erişmek için tıklayınız

Afrika Nükleer Silahsız Bölge Antlaşması (Pelindaba Antlaşması) (ANSBA)

Taraflar hiçbir şekilde herhangi bir nükleer patlayıcı cihaz hakkında araştırma yapamaz, geliştiremez, üretemez, depolayamaz ya da başka bir şekilde elde edemez, sahip olamaz ve onun üzerinde kontrol sağlayamaz; bütün bunları gerçekleştirebilmek için yardım alamaz; bu konuda faaliyet gösteremez. Taraflar ayrıca kendi topraklarında herhangi bir nükleer patlayıcı aygıtın konuşlandırılmasını yasaklar. İmzalayan ülkeler yabancı gemilerin ve hava araçlarının kendi limanlarını ve hava sahalarını ziyaret etmelerine izni, yabancı hava taşıtlarının kendi hava sahalarından geçişleri ve kendi kara sularında ya da takımada sularında yabancı gemilerin seferleri hakkında kendileri karar verirler. Antlaşma ayrıca tarafların kendi toprakları üzerinde herhangi bir nükleer patlayıcı aygıtı test etmelerini ya da test edilmesine izin vermelerini, ya da test edilmesine yardımcı olmalarını veya edilmesini teşvik etmelerini yasaklar.

Taraflar nükleer patlayıcı aygıtların üretimi için herhangi bir kapasitesinin olup olmadığını beyan edeceklerini; antlaşmanın yürürlüğe girmesinden önce üretilmiş herhangi bütün nükleer patlayıcı aygıtları demonte edeceklerini ve yok edeceklerini; nükleer patlayıcı aygıt üretimi için gerekli tesisleri yıkacaklarını ya da mümkünse bu tesisleri barışçıl amaçlarla kullanılacak yerlere dönüştüreceklerini beyan etmeyi kabul ederler. Taraflar Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun nükleer patlayıcı aygıtların yanı sıra, üretimde kullanılacak tesislerin yıkım veya dönüşüm işlemlerini onaylaması gerektiğini taahhüt ederler.

Antlaşma ayrıca tarafların barışçıl nükleer faaliyetlere katılımına izin verir ve bu faaliyetlerin barışçıl olduğunun tespiti için tarafları UAEK’nin tam yetkili güvenlik anlaşmalarına uymaya zorunlu kılar. Taraflar ayrıca antlaşmanın kapsadığı alan içerisinde silahlı saldırı amaçlı herhangi bir eylemin konvansiyonel ya da başka amaçlarla nükleer tesislere karşı yapılmasında rol alamaz, yardımcı olamaz ya da  bunu teşvik edemez.

11 Nisan 1996’da imzaya açılmıştır.

15 Temmuz 2009’da yürürlüğe girmiştir.

52 ülke imzalamış, 36 ülke onamıştır.

Ülkeİmza TarihiOnay Tarihi
Cezayir11 Nisan 199623 Aralık 1997
Angola11 Nisan 1996
Benin11 Nisan 199617 Temmuz 2007
Botsvana9 Haziran 19984 Şubat 1999
Burkina Faso11 Nisan 199612 Mayıs 1998
Burundi11 Nisan 199615 Temmuz 2009
Kamerun11 Nisan 199611 Haziran 2009
Cape Verde11 Nisan 1996
Afrika Cumhuriyeti11 Nisan 1996
Çad11 Nisan 1996 18 Ocak 2012
Komoros11 Nisan 1996 24 Haziran 2012
Kongo11 Nisan 1996
Kongo Demokratik Cumhuriyeti11 Nisan 1996
Fildişi Sahili Cumhuriyeti11 Nisan 199620 Mayıs 1999
Cibuti11 Nisan 1996
Mısır11 Nisan 1996
Ekvator Ginesi20 Aralık 2002
Eritre11 Nisan 1996
Etiyopya11 Nisan 199618 Şubat 2008
Gabon11 Nisan 199618 Mayıs 2007
Gambia11 Nisan 19963 Eylül 1996
Gana11 Nisan 199627 Haziran 2011
Gine-Bissau11 Nisan 19964 Ocak 2012
Gine11 Nisan 199626 Mayıs 2009
Kenya11 Nisan 199615 Kasım 2000
Lesotho11 Nisan 19966 Mart 2002
Liberya9 Temmuz 1996
Libya11 Nisan 199612 Şubat 2005
Madagaskar12 Aralık 2003
Malawi11 Nisan 19966 Mart 2009
Mali11 Nisan 199627 Mayıs 1999
Moritenya11 Nisan 199610 Ocak 1998
Mauritius11 Nisan 199619 Nisan 1996
Fas*11 Nisan 1996
Mozambik11 Nisan 199626 Mart 2008
Namibya11 Nisan 1996 1 Mart 2012
Nijer11 Nisan 1996
Nijerya11 Nisan 199620 Nisan 2000
Ruanda11 Nisan 199623 Ocak 2007
Sahra Arap Demokrat Cumhuriyeti **20 Haziran 2006
Sao Tome ve Principe9 Temmuz 1996