Antarktika Antlaşması 60 derece Güney Enleminin güneyinde nükleer patlama yapılması, radyoaktif atık bırakılması ve askeri yerleşim kurulmasını yasaklamaktadır. Antlaşmanın 12 esas imza sahibi; Arjantin, Avustralya, Belçika, Şili, Fransa, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, Güney Afrika, Rusya, İngiltere ve ABD’dir.
Günümüzde 48 ülke Antarktika Antlaşması’nı kabul etmiştir. Ancak, yalnızca 28 tanesi karar verme sürecini yönetmektedir. Bu 28 “Danışman Ülke”, 12 esas taraf ülkenin yanı sıra, Brezilya, Bulgaristan, Çin, Ekvator, Finlandiya, Almanya, Hindistan, İtalya, Güney Kore, Hollanda, Peru, Polonya, İspanya, İsveç, Ukrayna ve Uruguay’dan oluşur.
Türkiye danışman üye değildir. Danışman olmayan ülkeler, Avusturya, Beyaz Rusya, Kanada, Kolombiya, Küba, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Yunanistan, Guatemala, Macaristan, Kuzey Kore, Malezya, Monako, Pakistan, Papua Yeni Gine, Portekiz, Romanya, Slovakya, İsviçre ve Venezuela’dır.
Antlaşma 1 Aralık 1959’da imzaya açılmıştır.
23 Haziran 1961’de yürürlüğe girmiştir.
Türkiye antlaşmayı 25 Ocak 1996’da onaylamıştır.
Antlaşma imzalayan ülkelerin veya üçüncü tarafların nükleer silah bulundurma, deneme, kullanma ya da elde etmelerini engellemek için tasarlanmıştır. Antlaşmayı imzalayan ülkeler, doğrudan ya da dolaylı olarak taraf ülkelerin hiçbirinden ya da üçüncü şahısların emri ile veya başka yollarla elde edilen herhangi bir nükleer silah çeşidini depolayamayacağı, yükleyemeyeceği ve dağıtımını gerçekleştiremeyeceği konusunda anlaşmışlardır. Taraflar ayrıca tüm nükleer silahları doğrudan veya dolaylı olarak taşımaktan, teşvik etmekten; bu silahların üretimi, test edilmesi, elde edilmesi veya kontrolünde bulundurulması ya da herhangi bir şekilde bu faaliyetlerde bulunmaktan da kaçınmaya karar vermişlerdir.
14 Şubat 1967’de imzaya açılmıştır.
25 Nisan 1969’da yürürlüğe girmiştir.
33 ülke imzalamıştır.
Ülke | İmza Tarihi | Onay Tarihi |
Antigua ve Barbuda | 11 Ekim 1983 | 11 Ekim 1983 |
Arjantin | 27 Eylül 1967 | 18 Ocak 1994 |
Bahamalar | 29 Kasım 1976 | 26 Nisan 1977 |
Barbados | 18 Ekim 1968 | 25 Nisan 1969 |
Belize | 14 Şubat 1992 | 9 Kasım 1994 |
Bolivya | 14 Şubat 1967 | 18 Şubat 1969 |
Brezilya | 9 Mayıs 1967 | 29 Ocak 1968 |
Şili | 14 Şubat 1967 | 9 Ekim 1974 |
Kolombiya | 14 Şubat 1967 | 4 Ağustos 1972 |
Kosta Rika | 14 Şubat 1967 | 25 Ağustos1969 |
Küba | 25 Mart 1995 | 4 Ekim 2002 |
Dominik | 2 Mayıs 1989 | 4 Haziran 1993 |
Dominik Cumhuriyeti | 28 Haziran 1967 | 14 Haziran 1968 |
Ekvator | 14 Şubat 1967 | 11 Şubat 1969 |
El Salvador | 14 Şubat 1967 | 22 April 1968 |
Grenada | 29 Nisan 1975 | 20 Haziran 1975 |
Guatemala | 14 Şubat 1967 | 6 Şubat 1970 |
Guyana | 16 Ocak1995 | 16 Ocak 1995 |
Haiti | 14 Şubat 1967 | 23 May 1969 |
Honduras | 14 Şubat 1967 | 23 Eylül 1968 |
Jamaika | 26 Ekim 1967 | 29 Haziran 1969 |
Meksika | 14 Şubat 1967 | 20 Eylül 1967 |
Nikaragua | 15 Şubat 1967 | 24 Ekim 1968 |
Panama | 14 Şubat 1967 | 11 Haziran 1971 |
Paraguay | 26 Nisan 1967 | 19 Mart 1969 |
Peru | 14 Şubat 1967 | 4 Mart 1969 |
St. Kitts ve Nevis | 18 Şubat 1994 | 18 Nisan 1995 |
St. Lucia | 25 Ağustos 1992 | 2 Haziran 1995 |
St. Vincent ve Grenadinler | 14 Şubat 1992 | 14 Şubat 1992 |
Surinam | 13 Şubat 1967 | 10 Haziran 1977 |
Trinidad ve Tobago | 27 Haziran 1967 | 3 Aralık 1970 |
Uruguay | 14 Şubat 1967 | 20 Ağustos 1968 |
Venezuela | 14 Şubat 1967 | 23 Mart 1970 |
Ek Protokol – De jure ya da De facto olarak Fransa, Hollanda, İngiltere ve ABD’nin uluslararası alanda sorumlu olduğu, antlaşmanın belirlediği coğrafik alanın sınırlarında bulunan topraklarda nükleer silahsızlanma statüsüne başvuruyu sağlar.
Ülke | İmza Tarihi | Onay Tarihi |
Fransa | 2 Mart 1979 | 24 Ağustos 1992 |
Hollanda | 15 Mart 1968 | 26 Temmuz 1971 |
İngiltere | 20 Aralık 1967 | 11 Aralık 1969 |
ABD | 26 Mayıs 1977 | 23 Kasım 1981 |
Ek Protokol II – Beş nükleer silahlı ülkenin (NWS) ilgili coğrafik alanın nükleer silahsızlanma statüsüne saygı yükümlülüğü ve antlaşmaya taraf olan ülkelere karşı nükleer silah kullanmayacağını ya da onları tehdit etmeyeceğini taahhüt eder. Beş nükleer silahlı ülke protokolü tanımıştır.
Ülke | İmza Tarihi | Onay Tarihi |
Çin | 21 Ağustos 1973 | 2 Haziran 1974 |
Fransa | 18 Temmuz 1973 | 22 Mart 1974 |
SSCB (Rusya Federasyonu) | 18 Mayıs 1978 | 8 Ocak 1979 |
İngiltere | 20 Aralık 1976 | 11 Aralık 1969 |
ABD | 1 Nisan 1968 | 12 Mayıs 1971 |
İmzalayan ülkeler, nükleer silah geliştirmeyeceklerine, üretmeyeceklerine, ya da elde etmeyeceklerine ve nükleer silahlar üzerinde kontrol sahibi olamayacaklarına; nükleer silah tesisi kurmayacaklarına; antlaşmanın belirlediği alan dışında veya içinde nükleer silah test etmeyeceklerine ya da kullanmayacaklarına; bu konuda hiçbir yardım almayacaklarına ya da istemeyeceklerine; herhangi bir ülkenin herhangi bir nükleer patlayıcı üretimi faaliyetini desteklemeyeceklerine, onlara yardımcı olmayacaklarına; nükleer silahsız hiçbir ülkeye ya herhangi bir UAEK ile güvence anlaşmalarına tabi olmadıkça nükleer silahlı ülkeye kaynak sağlamayacaklarına ya da ona özel parçalanabilir donanım sağlamayacaklarına; taraf devletlerin topraklarında herhangi nükleer patlayıcının konuşlanmasını engelleyeceklerine; herhangi bir nükleer patlayıcı aygıtın test edilmesini engelleyeceklerine; denizlere ve taraf ülkelerin kara sularına radyoaktif atıkları ve başka radyoaktif maddeleri atmayacaklarına karar vermişlerdir.
Antlaşma, imzalayan ülkelerin toprakları, kara suları ve ayrıcalıklı ekonomik bölgelerini kapsar. Protokol halen beş daimi nükleer silahlı ülkenin imzasına açıktır. Bugüne kadar, EEZ ve kıta sahanlığı ile ilgili özel durum, nükleer silahların bölgede kullanımındaki kısıtlamalar (olumsuz güvenlik güvenceleri) ya da bölgesi dışındaki hedeflere karşı bölge içinde ve bölgede Birleşmiş Milletler Konvansiyonu’nun Deniz Hukuku tarafından tanınmış nükleer güç gemilerinin geçişi meseleleri nedeniyle hiçbir nükleer silahlı ülke antlaşmayı imzalamamıştır.
15 Aralık 1995’te imzaya açılmıştır.
28 Mart 1997’de yürürlüğe girmiştir.
10 ülke tarafından imzalanmıştır.
Ülke | İmza Tarihi | Onay Tarihi |
Bruney | 15 Aralık 1995 | 22 Kasım 1996 |
Kamboçya | 15 Aralık 1995 | 27 Mart 1997 |
Endonezya | 15 Aralık 1995 | 10 Nisan 1997 |
Laos | 15 Aralık 1995 | 16 Temmuz 1996 |
Malezya | 15 Aralık 1995 | 11 Ekim 1996 |
Myanmar/Burma | 15 Aralık 1995 | 17 Temmuz1996 |
Filipinler | 15 Aralık 1995 | 25 Haziran 2001 |
Singapur | 15 Aralık 1995 | 27 Mart 1997 |
Tayland | 15 Aralık 1995 | 20 Mart 1997 |
Vietnam | 15 Aralık 1995 | 26 Kasım 1996 |
Protokol
Ülke | İmza Tarihi | Onay Tarihi |
Çin | ||
Fransa | ||
SSCB (Rusya Federasyonu) | ||
İngiltere | ||
ABD |
araf devletler, herhangi nükleer patlayıcı aygıtı antlaşmanın kapsadığı bölge içinde veya dışında üretmemekle, elde etmemekle ya da kontrolü altında bulundurmamakla yükümlüdürler. Taraflar bu silahlara sahip olabilmek için yardım almamakla, hiçbir ülkeyi nükleer patlayıcı üretmesi için teşvik etmemekle, nükleer silahsız ülkelerin hiçbirine ya da UAEK güvenlik anlaşmalarına tabii olmadıkça nükleer silahlı ülkelere kaynak sağlamamakla ya da özel parçalanabilir madde ya da donanım sağlamamakla yükümlüdürler. Taraf ülkeler, ayrıca herhangi bir nükleer patlayıcı cihazın mevzilenmesini engellemek; herhangi bir nükleer patlayıcının test edilmesini engellemek; radyoaktif atık ya da radyoaktif maddelerin başkaları tarafından taraf ülkelerin kara sularına atılmasını engellemekle yükümlüdürler.
6 Ağustos 1985’te imzaya açılmıştır.
11 Aralık 1986’da yürürlüğe girmiştir.
17 Ülke tarafından imzalanmıştır.
Ülke | İmza Tarihi | Onay Tarihi |
Avustralya | 6 Ağustos1985 | 11 Aralık 1986 |
Cook Adaları | 6 Ağustos 1985 | 28 Ekim 1985 |
Mikronezya | ||
Fiji | 6 Ağustos 1985 | 4 Ekim 1985 |
Kiribati | 6 Ağustos 1985 | 28 Ekim 1985 |
Marshal Adası Cumhuriyeti | ||
Nauru | 17 Temmuz 1986 | 13 April 1987 |
Yeni Zelanda | 06 Ağustos 1985 | 13 Kasım1986 |
Nilue | 06 Ağustos 1985 | 12 Mayıs 1986 |
Palau | ||
Papua Yeni Gine | 16 Eylül 1985 | 15 Eylül 1985 |
Samoa | 06 Ağustos 1985 | 15 Eylül 1989 |
Solomon Adaları | 29 Mayıs 1987 | 27 Ocak 1989 |
Tonga | 2 Ağustos 1996 | 18 Aralık 2000 |
Tuvalu | 6 Ağustos 1985 | 16 Ocak 1986 |
Vanuatu | 16 Eylül 1995 | 9 Şubat 1996 |
Protokol 1 – Tarafları antlaşma bölgesinde antlaşmanın yasaklarını uygulamakla sorumlu kılar.
Ülke | İmza Tarihi | Onay Tarihi |
Fransa | 25 Mart 1996 | 20 Eylül 1996 |
İngiltere | 25 Mart 1996 | 19 Eylül 1997 |
ABD | 25 Mart 1996 |
Protokol 2 – Nükleer silahlı ülkeleri, antlaşmayı imzalayan ülkelere karşı nükleer patlayıcı madde kullanmalarını ya da tehdit etmelerini engellemekle yükümlü kılar.
Ülke | İmza Tarihi | Onay Tarihi |
Çin | 10 Şubat 1987 | 21 Ekim 1988 |
Fransa | 25 Mart 1996 | 20 Eylül 1996 |
SSCB (Rusya Federasyonu) | 15 Aralık 1986 | 21 Nisan 1988 |
İngiltere | 25 Mart 1996 | 19 Eylül 1997 |
ABD | 25 Mart 1996 |
Protokol 3 – Antlaşmanın geçerli olduğu bölge içerisinde nükleer silahlı ülkelerin nükleer patlayıcı aygıtlarını test etmemeleri çağrısı yapar.
Ülke | İmza Tarihi | Onay Tarihi |
Çin | 10 Şubat 1987 | 21 Ekim 1988 |
Fransa | 25 Mart 1996 | 20 Eylül 1996 |
SSCB (Rusya Federasyon) | 15 Aralık 1986 | 21 Nisan 1988 |
İngiltere | 25 Mart 1996 | 19 Eylül 1997 |
ABD | 25 Mart 1996 |
Taraflar hiçbir şekilde herhangi bir nükleer patlayıcı cihaz hakkında araştırma yapamaz, geliştiremez, üretemez, depolayamaz ya da başka bir şekilde elde edemez, sahip olamaz ve onun üzerinde kontrol sağlayamaz; bütün bunları gerçekleştirebilmek için yardım alamaz; bu konuda faaliyet gösteremez. Taraflar ayrıca kendi topraklarında herhangi bir nükleer patlayıcı aygıtın konuşlandırılmasını yasaklar. İmzalayan ülkeler yabancı gemilerin ve hava araçlarının kendi limanlarını ve hava sahalarını ziyaret etmelerine izni, yabancı hava taşıtlarının kendi hava sahalarından geçişleri ve kendi kara sularında ya da takımada sularında yabancı gemilerin seferleri hakkında kendileri karar verirler. Antlaşma ayrıca tarafların kendi toprakları üzerinde herhangi bir nükleer patlayıcı aygıtı test etmelerini ya da test edilmesine izin vermelerini, ya da test edilmesine yardımcı olmalarını veya edilmesini teşvik etmelerini yasaklar.
Taraflar nükleer patlayıcı aygıtların üretimi için herhangi bir kapasitesinin olup olmadığını beyan edeceklerini; antlaşmanın yürürlüğe girmesinden önce üretilmiş herhangi bütün nükleer patlayıcı aygıtları demonte edeceklerini ve yok edeceklerini; nükleer patlayıcı aygıt üretimi için gerekli tesisleri yıkacaklarını ya da mümkünse bu tesisleri barışçıl amaçlarla kullanılacak yerlere dönüştüreceklerini beyan etmeyi kabul ederler. Taraflar Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun nükleer patlayıcı aygıtların yanı sıra, üretimde kullanılacak tesislerin yıkım veya dönüşüm işlemlerini onaylaması gerektiğini taahhüt ederler.
Antlaşma ayrıca tarafların barışçıl nükleer faaliyetlere katılımına izin verir ve bu faaliyetlerin barışçıl olduğunun tespiti için tarafları UAEK’nin tam yetkili güvenlik anlaşmalarına uymaya zorunlu kılar. Taraflar ayrıca antlaşmanın kapsadığı alan içerisinde silahlı saldırı amaçlı herhangi bir eylemin konvansiyonel ya da başka amaçlarla nükleer tesislere karşı yapılmasında rol alamaz, yardımcı olamaz ya da bunu teşvik edemez.
11 Nisan 1996’da imzaya açılmıştır.
15 Temmuz 2009’da yürürlüğe girmiştir.
52 ülke imzalamış, 36 ülke onamıştır.
Ülke | İmza Tarihi | Onay Tarihi |
Cezayir | 11 Nisan 1996 | 23 Aralık 1997 |
Angola | 11 Nisan 1996 | |
Benin | 11 Nisan 1996 | 17 Temmuz 2007 |
Botsvana | 9 Haziran 1998 | 4 Şubat 1999 |
Burkina Faso | 11 Nisan 1996 | 12 Mayıs 1998 |
Burundi | 11 Nisan 1996 | 15 Temmuz 2009 |
Kamerun | 11 Nisan 1996 | 11 Haziran 2009 |
Cape Verde | 11 Nisan 1996 | |
Afrika Cumhuriyeti | 11 Nisan 1996 | |
Çad | 11 Nisan 1996 | 18 Ocak 2012 |
Komoros | 11 Nisan 1996 | 24 Haziran 2012 |
Kongo | 11 Nisan 1996 | |
Kongo Demokratik Cumhuriyeti | 11 Nisan 1996 | |
Fildişi Sahili Cumhuriyeti | 11 Nisan 1996 | 20 Mayıs 1999 |
Cibuti | 11 Nisan 1996 | |
Mısır | 11 Nisan 1996 | |
Ekvator Ginesi | 20 Aralık 2002 | |
Eritre | 11 Nisan 1996 | |
Etiyopya | 11 Nisan 1996 | 18 Şubat 2008 |
Gabon | 11 Nisan 1996 | 18 Mayıs 2007 |
Gambia | 11 Nisan 1996 | 3 Eylül 1996 |
Gana | 11 Nisan 1996 | 27 Haziran 2011 |
Gine-Bissau | 11 Nisan 1996 | 4 Ocak 2012 |
Gine | 11 Nisan 1996 | 26 Mayıs 2009 |
Kenya | 11 Nisan 1996 | 15 Kasım 2000 |
Lesotho | 11 Nisan 1996 | 6 Mart 2002 |
Liberya | 9 Temmuz 1996 | |
Libya | 11 Nisan 1996 | 12 Şubat 2005 |
Madagaskar | 12 Aralık 2003 | |
Malawi | 11 Nisan 1996 | 6 Mart 2009 |
Mali | 11 Nisan 1996 | 27 Mayıs 1999 |
Moritenya | 11 Nisan 1996 | 10 Ocak 1998 |
Mauritius | 11 Nisan 1996 | 19 Nisan 1996 |
Fas* | 11 Nisan 1996 | |
Mozambik | 11 Nisan 1996 | 26 Mart 2008 |
Namibya | 11 Nisan 1996 | 1 Mart 2012 |
Nijer | 11 Nisan 1996 | |
Nijerya | 11 Nisan 1996 | 20 Nisan 2000 |
Ruanda | 11 Nisan 1996 | 23 Ocak 2007 |
Sahra Arap Demokrat Cumhuriyeti ** | 20 Haziran 2006 | |
Sao Tome ve Principe | 9 Temmuz 1996 |