Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması
Nükleer silahların yayılmasını önleme antlaşması nükleer silahların yayılmasını üç unsur üzerinden sınırlandırmak için tasarlanmıştır: yayılma, silahsızlanma ve nükleer enerjinin barışçıl kullanımı. Antlaşma beş resmi ülkeyi nükleer silahlı olarak tanımıştır. Bu antlaşmaya göre nükleer silahlı ülkeler; herhangi bir alıcıya nükleer silah ya da nükleer patlayıcı transfer edemez ve nükleer silahsız ülkeleri silahlanmaya teşvik veya ikna edemez. Nükleer silahsız ülkeler ise; herhangi bir taraftan nükleer silah ya da nükleer patlayıcı alamaz ve kendileri üretemezler. Nükleer silahsız ülkeler, nükleer tesis inşasını Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) güvencesi altında gerçekleştirmekle yükümlüdürler. Antlaşmanın tarafları, ekipman değişimi, malzeme ve nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla kullanılabilmesi için bilimsel ve teknolojik bilgi paylaşımını kabul ederler. Ayrıca taraflar, nükleer silahlanma yarışının erken bir tarihte durdurulmasına ilişkin etkili önlemler ve nükleer silahsızlanma üzerine iyi niyetli müzakereler yürütmeyi ve sıkı ve etkili bir uluslararası denetim altında genel ve tam bir silahsızlanma antlaşmasının oluşturulmasını da kabul ederler.
1 Temmuz 1968 tarihinde imzalanmıştır.
5 Mart 1970 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Türkiye bu antlaşmayı 28 Ocak 1969 imzalamıştır.
TBMM antlaşmayı 28 Kasım 1979’da kabul etmiştir.
Kapsamlı test yasağı antlaşması herhangi bir nükleer silah testi patlamasını veya nükleer denemeyi yasaklamaktadır. Antlaşma, antlaşmaya uyumu izlemek ve uygunluğu denetlemek amacıyla Kapsamlı Test Yasağı Antlaşması Örgütü’nü kurar. Antlaşmanın yürürlüğe girmesi için öncelikle 1996 müzakerelerine katılan 44 ülkenin ve müzakereler esnasında nükleer araştırma reaktörüne sahip ülkelerin antlaşmayı onaylaması gerekmektedir. Antlaşma henüz yürürlüğe girmediği için, örgüt Kapsamlı Nükleer Test Yasağı Örgütü Hazırlık Komisyonu adıyla anılır. Örgüt, antlaşmanın onaylanmasını teşvik etmekle ve KTYAÖ’nün kontrol kapasitesinin oluşturulmasıyla görevlidir.
Kapsamlı Test Yasağı Antlaşması 24 Eylül 1996’da imzaya açılmıştır.
Türkiye 2 Kasım 1999’da imzalamıştır.
TBMM antlaşmayı 26 Aralık 1999’da kabul etmiştir.
Antlaşma tarafların atmosferde, uzayda, sualtında, ya da herhangi başka çevrede eğer bu patlamalar ülkenin toprakları dışında nükleer enkaza sebep oluyorsa, nükleer silahların test edilmesini ya da herhangi başka nükleer patlamayı yürütmesini yasaklar ve engeller; yukarıda belirtilen herhangi bir yerde gerçekleşen nükleer silah testi patlamasını ya da herhangi nükleer patlamayı yürütmeyi, teşvik etmeyi, herhangi bir şekilde bu faaliyetlere katılmayı yasaklar.
Fakat antlaşma, yeraltında yürütülecek bir nükleer testi yasaklamaz. Antlaşma 25 Temmuz 1963’te kabul edilmiş, resmi olarak 5 Ağustos 1963’te Moskova’da imzalanmıştır. Aralık 1963’te ise yürürlüğe girmiştir.
5 Ağustos 1963’te Moskova’da imzalanmıştır.
10 Ekim 1963’te yürürlüğe girmiştir.
Türkiye 9 Ağustos 1963’te imzalamıştır.
TBMM 8 Haziran 1965’te kabul etmiştir.
Deniz Tabanı Antlaşması’nın temel amacı önceden serbest olan bir alana nükleer silahların yerleştirilmesini engellemek olmaktır. Antlaşma, tarafların nükleer silah ya da kitle imha silahlarını kıyı şeridinden 12 mil ötede deniz tabanı ve okyanus tabanına yerleştirmelerini engeller. Madde-II “deniz tabanı bölgesi” tanımını 1958 Bölgesel Deniz ve Bitişik Bölge Sözleşmesi hükümlerine uygun şekilde belirler. Deniz Tabanında Silahlanma Kontrolü Antlaşması Washington, Londra ve Moskova’da 11 Şubat 1971 tarihinde imzaya açılmıştır. ABD, İngiltere, Sovyetler Birliği ve 22’den fazla ülkenin onayıyla 18 Mayıs 1972 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
11 Şubat 1971’de imzalanmıştır.
18 Mayıs 1972’de yürürlüğe girmiştir.
Türkiye 25 Şubat 1971’de imzalamıştır.
TBMM antlaşmayı 19 Ekim 1972’de kabul etmiştir.
