Rusya Federasyonu Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Sapsan-Convoy mobil elektronik harp & drone-savar sisteminin, Eylül ayında icra edilen Kavkaz 2020 Tatbikatı’ndaki performansını müteakip Suriye’ye konuşlandırılabileceğine ilişkin açıklamalarda bulunmuştur.
Türk insansız hava sistemleri, 2020’yılı başında icra edilen Bahar Kalkanı Harekâtı sırasında, Suriye Arap Silahlı Kuvvetleri karşısında dikkate değer muharip üstünlük sağlamıştır. Ayrıca, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından icra edilen son Karabağ harekâtında da benzer sonuçlar Ermenistan işgal kuvvetleri karşısında elde edilmiştir.
Baas rejiminin muhtemel İdlib operasyonunun gündemde olduğu mevcut durumda, Suriye’ye yönelik sözü edilen elektronik harp sistemi sevkiyatının yakından incelenmesi gerekmektedir.
Sapsan – Convoy Mobil Elektronik Harp Sistemi: Teknik Değerlendirme
Sapsan-Convoy elektronik harp sistemi, Rusya Federasyonu savunma teknolojileri & stratejik teknolojiler ajansı Rostec bünyesindeki, Avtomatika Concern tarafından üretilmektedir.
Açık-kaynaklı askeri yayınlar, ilgili elektronik harp sisteminin, 100 kilometre yarıçapında elektromanyetik karıştırma yapabildiğini raporlamaktadır. Sistem, insansız hava araçları taarruzlarını (sürü [swarming]İHA taarruzu dahil olmak üzere) akamete uğratmak için dizayn edilmiştir. Sistemin hedef tespit yetenekleri, kızıl-ötesi optik sensörlere, elektronik keşif-gözetleme altyapısına ve radarlara dayanmaktadır[i]. Aşağıda alıntılanan görselde de müşahede edileceği üzere, Sapsan-Convoy’un off-road platformlarda kullanılması, manevra birliklerine organik olarak koruma sağlamasına ve yüksek operasyonel temponun hâkim olduğu harp sahası koşullarında konuşlandırılabilmesine imkân tanımaktadır.
Sapsan-Convoy
Sapsan-Convoy’un alt-sistem kapasitesi, 1,000Mbpt / s Ethernet arayüzü, 1,000’e kadar hedef-takip verisini operatöre görsel olarak sunabilme yeteneği, 360 derece istikamet açısı (azimuth) / 5-90 derece operasyonel yükseklik açısı (elevation), 0-300 m/s hızda seyreden hedefleri tespit yeteneği 0,003 m2’ye kadar radar kesit alanına sahip hedefleri tespit etme kabiliyeti, SATCOM ve tele-opere SİHA / İHA sistemlerini tespit ve karıştırma kapasitesi, geniş elektronik frekans aralığı konfigürasyonları gibi teknik özellikleri ile dikkat çekmektedir[ii].
Sistem, Ağustos 2020’de Army 2020 uluslararası savunma forumunda sergilenmiş ve Eylül 2020’de icra edilen Kafkas 2020 Tatbikatı sırasında denenmiştir. Eldeki veriler, Sapsan-Convoy sisteminin, bir kontr-SİHA / İHA silahı olarak tasarlandığını göstermektedir. Bu çerçevede, Sapsan-Convoy;
Sapsan-Convoy Sisteminin Suriye’ye Konuşlandırılmasına İlişkin Askeri-Stratejik Değerlendirme
Rus elektronik harp kabiliyetini askerî açıdan değerlendirirken, üç temel hususun göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Rusya Federasyonu, Suriye’de birçok elektronik harp sistemi konuşlandırmaktadır. Bahse konu sistemler arasında, 2015 yılından itibaren Suriye’de bulunduğu bilinen, bilhassa X-band ve Ku-band düzeyinde etkin – ve dolayısıyla savaş uçakları ve güdümlü füzelere karşı kullanılan – Krasukha-4 ile Su-30SM Flanker, Su-35 Flanker M ve Su-34 Fullback savaş uçakları tarafından taşınabilen, düşmanın yer komuta-kontrol unsurlarını baskılamak ve elektronik istihbarat için kullanılan L-175V/VE dikkat çekicidir[iii].
Krasukha-4
Kanat ucunda L-175V/VE modülü ile Su-34 taktik bombardıman uçağı
Bu noktada, Suriye’de Sapsan-Convoy konuşlandırılmasına ilişkin iki kritik sorunun yanıtlanması gerekmektedir; Sapsan-Convoy hangi askeri konsept çerçevesinde faaliyet gösterebilir ve eğer Baas rejimine böyle bir kabiliyet transferi yapılacak ise Suriye Arap Silahlı Kuvvetleri için sözü edilen yetenek ne anlama gelecektir?
Askerî açıdan, Sapsan-Convoy, manevra birliklerine, SİHA / İHA baskısı altında eşlik edebilecek, taktik bir sistemdir. Sözü edilen ihtiyaç, yakın dönemde harp sahalarından öğrenilen dersler bağlamında kritiktir. Örneğin, Şubat – Mart 2020 Bahar Kalkanı Harekâtı sırasında, Suriye Arap Silahlı Kuvvetleri kuzey yığınağı ve Baas rejimine müzahir paramiliter unsurlar, Türk SİHA / İHA konseptleri karşısında ciddi zaiyat vermişlerdir. Benzer şekilde, yayının kaleme alındığı sırada ateşkes sürecine giren Karabağ çatışmalarında, Ermeni işgal unsurları da, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri’nin Türkiye ve İsrail kaynaklı üstün SİHA / İHA kapasitesi ile desteklenen genel taarruzu karşısında, açık-kaynaklı verilere göre, 185 ana muharebe tankı, 250 parça civarında top ve çok-namlulu roket atar gibi kabul edilemez düzeyde kayıplar vermiştir[iv]. Moskova, şüphesiz, bahse konu harp sahalarını yakından izlemiştir.
Ayrıca, Ocak 2018’de Rus Hmeymim Üssü’ne yönelik, üst düzey harekât tasarısına sahip – Rus kaynaklarına göre ‘swarming’ nitelikleri taşıyan – taarruzi SİHA saldırısı da Rus askeri planlayıcıları ve savunma sektörü için bir dönüm noktasıdır.
Yukarıdaki örnekler değerlendirilerek yayımlanan askeri bilimler çalışmaları, 21. yüzyıl harp sahasında, ana muharebe tankları ve zırhlı & mekanize unsurlar dahil olmak üzere tüm kara harp birliklerinin, gerekli elektronik harp şemsiyesi ve ağ-merkezli bir mimariye bağlı mobil hava savunma sistemleri desteği olmaksızın, insansız sistemler karşısında son derece korumasız olduğunu göstermektedir[v]. Dolayısıyla, Moskova’nın, Suriye’ye, Suriye Arap Silahlı Kuvvetleri’nin yeniden yapılandırılması ve belki de olası bir İdlib taarruzu için takviye edilmesi planları kapsamında, Sapsan-Convoy konuşlandırması beklenmelidir.
General Yuriy Lastoçkin komutasındaki Rus elektronik harp faaliyetleri, Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri askeri siyasası ve harp planlaması için büyük öneme sahiptir. General Lastoçkin’in, Mayıs 2017’de verdiği bir demeçte, elektronik harp yaklaşımlarının temel hedefinin düşmanın teknolojik üstünlüğünün akamete uğratılması ve bu sayede savaşta stratejik dengenin daha başında değiştirilmesi olduğunu belirtmesi dikkat çekicidir[vi].
General Yuriy Lastoçkin
Elektronik harp kapasitesinin bir diğer önemli aktörü olan Rusya Federasyonu Hava-Uzay Kuvvetleri Komutanı General Sergey Surovikin, ilgili kuvvetin havacı olmayan ilk komutanıdır. General Surovikin, önceki görevinde, yani 2017 yılında Suriye’deki ileri-konuşlu Rus unsurlarını sevk ve idare ederken, hava harekatlarına ilişkin gösterdiği başarının da etkisiyle mevcut komuta kademesinde yer almıştır. Yine Surovikin, Suriye’de elektronik harp unsurları ve Suriye Arap Silahlı Kuvvetleri’nin yeniden yapılandırılması hususlarında çok tecrübeli bir Rus komutanıdır. Suriye’ye yeni bir elektronik harp kapasitesi kazandırılmasında, sözü edilen iki generalin önemli rol oynayacağı düşünülmektedir.
(Solda) General Sergei Surovikin Rus ve Suriye savunma bakanları ve Baas rejimi lideri Beşşar Esad ile
Birçok askeri-stratejik yayın, Rus elektronik harp yeteneklerini bir kuvvet çarpanı olarak kategorize etmektedir. Ukrayna’nın doğusunda icra edilen Rus hibrit harp faaliyeti, Moskova’nın yeni harekat tasarısında kinetik (keskin nişancılar, personel tarafından taşınan hava savunma unsurları [MANPADS], anti-tank güdümlü füzeleri, topçu unsurları,vb.) ve kinetik olmayan (siber-elektronik harp, enformasyon harbi) unsurların, stratejik düzeyden taktik düzeye kadar entegrasyon içinde kullanılacağını göstermektedir. Yine, Suriye’deki Rus ileri-konuşlu unsurlarını koruyan hava savunma şemsiyesine dair incelemeler, elektronik harp sistemleri ile yüksek irtifa (S-400, S-300V4) ve orta, alçak-orta irtifa SAM sistemleri (SA-17, Pantsir) arasında yoğun entegrasyon olduğunu ortaya koymaktadır.
Yukarıda sayılan faktörler nedeniyle, Suriye Arap Silahlı Kuvvetleri’ne kapasite transferi durumunda, Sapsan-Convoy sisteminin doğal son kullanıcıları arasında Suriye Arap Hava Kuvvetleri İstihbaratı’nın ve 25. Tümen’in ön plana çıktığı, ayrıca Rusya müdahalesinden sonra Rus askeri danışmanları tarafından teşkil edilen 5. Kolordu unsurlarının da sistemden yararlanabileceği değerlendirilmektedir. Benzer şekilde, Suriye Özel Kuvvetleri ve Cumhuriyet Muhafızları unsurları da Sapsan-Convoy ile teçhiz edilebilir. Normal koşullarda, Suriye Arap Silahlı Kuvvetleri 4. Mekanize Tümeni’nin, üst düzey askeri alımlardan ilk yararlanan birlik olması beklenirken, sözü edilen birliğin komutanı ve rejimin İran’a yakın önemli isimlerinden General Mahir Esad ile Rusya arasındaki gerilimin, Sapsan-Convoy donatımına menfi olarak yansıması da olasılıklar dahilindedir.
Sonuç ve Türk Siyasi-Askeri Karar Vericiler İçin Tavsiyeler
[i] Timothy Thomas, Russian Combat Capabilities for 2020: Three Developments to Track, US European Command, 2019, p.80.
[ii] Ayrıntılı bilgi için, bkz: http://bastion-karpenko.ru/sapsan-konvoi-uav/, Erişim Tarihi: 11 Kasım 2020.
[iii] Ayrıntılı bilgi için bkz. IISS, Military Balance 2020, 2020.
[iv] https://www.oryxspioenkop.com/2020/09/the-fight-for-nagorno-karabakh.html, Erişim Tarihi: 11 Kasım 2020.
[v] Jack Watling, The Key to Armenia’s Tank Losses: The Sensors, Not the Shooters, RUSI, Ekim 2020.
[vi] https://russiandefpolicy.com/tag/yuriy-lastochkin/, Erişim Tarihi: 12 Kasım 2020.